Discriminación, violencia y exclusión socialuna aproximación a la realidad de las personas en situación de sinhogarismo y exclusión residencial

  1. de la Fuente-Roldán, Iria Noa 1
  2. Sánchez-Moreno, Esteban 1
  1. 1 Universidad Complutense de Madrid
    info

    Universidad Complutense de Madrid

    Madrid, España

    ROR 02p0gd045

Revista:
Itinerarios de trabajo social

ISSN: 2696-4244

Any de publicació: 2023

Número: 3

Pàgines: 14-22

Tipus: Article

DOI: 10.1344/ITS.I3.40360 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAccés obert editor

Altres publicacions en: Itinerarios de trabajo social

Objetivos de desarrollo sostenible

Resum

El present treball té com a objectiu analitzar l'abast i les experiències de discriminació i violència en la realitat de les persones en situació de sinhogarismo i exclusió residencial en funció de diferents ejes de desigualdad (gènere, edat, origen i situació residencial). La investigació part d'un disseny metodològic mixt mitjançant l'ús de l'enquesta a través del qüestionari i l'entrevista en profunditat semiestructurada. Per un lado, el qüestionari ha estat administrat a una mostra de 641 persones en situació “sin hogar”. Per otro lado, 18 persones en situació de sinhogarismo han participat a les entrevistes. Els resultats mostren que casi la meitat de les persones participants han sentit discriminats i/o han experimentat experiències de victimització a causa de trobar-se en situació de sinhogarismo i exclusió residencial. Aquests resultats permeten confirmar l'elevat risc de patir aporofobia i violència per part de les persones participants. Asimisme, conclou que existeixen realitats i experiències concretes dins del sinhogarisme i l'exclusió residencial que genera una major vulnerabilitat i risc a patir violència i discriminació, com és el cas de les dones i de les persones afectades pel sinhogarisme en sentit estricte o literal. (vida en la calle o en los centros específicos de atención).

Referències bibliogràfiques

  • Barrett, A.L. & Christopher, J.S. (2005). Danger on the streets: marginality and victimization among homeless people. American Behavioral Scientist, 48(8), 1055-1081. https://doi.org/10.1177/0002764204274200
  • Bertaux, D. (2005). Los relatos de vida. perspectiva etnosociológica. Bellaterra.
  • Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101, https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
  • Bretherton, J. & Mayock, P. (2021). Women’s homelessness: European evidence review. FEANTSA. https://doi.org/10.15124/yao-3xhp-xz85
  • Cabrera, P.J. y Rubio, M.J. (2008). Las personas sin hogar, hoy. Revista del Ministerio de Trabajo e Inmigración, 75, 51-74. https://libreriavirtual.trabajo.gob.es/libreriavirtual/descargaGratuita/W0140875
  • Calvo, F., Watts, B., Panadero, S., Giralt, C., Rived-Ocaña, M. & Carbonell, X. (2021). The prevalence and nature of violence against women experiencing homelessness: a quantitative study. Violence against Women. 1-33. https://doi.org/10.1177/10778012211022780
  • Casey, S., Grady, B. & Holtzen, H. (2018). Daybreak in Dayton: Assessing characteristics and outcomes of previously homeless youth living in transitional housing. Children and Youth Services Review, 88, 249-256. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.03.021
  • Centro de Investigaciones Sociológicas. (2015). Encuesta Social General Española (ESGE) 2015. Estudio Nº 3123. Centro de Investigaciones Sociológicas. https://analisis.cis.es/cisdb.jsp?ESTUDIO=3123
  • Charmaz, K. (2006). Constructing Grounded Theory: a practical guide through qualitative analysis. Sage.
  • Collins, P.H. (2002). Black feminist thought: Knowledge, consciousness, and the politics of empowerment. Routledge.
  • Cortina, A. (2017). Aporofobia, el rechazo al pobre: un desafío para la sociedad democrática. Paidós.
  • Díez-Ripollés, J.L. y García-España, E. (dirs.) (2009). Encuestas a víctimas en España ODA2009. Instituto Andaluz Interuniversitario de Criminología y Cajasol-Fundación. http://www.oda.uma.es/informes/2009.pdf
  • Edgar, B. & Meert, H. (2005). Fourth Review of Statistics on Homelessness in Europe. The ETHOS definition of homelessness. FEANTSA. https://www.feantsare-search.org/dowload/4-2005106465256989452078.pdf
  • Eyrich-Garg, K.M., Cacciola, J.S., Carise, D., Lynch, K.G. & McLellan, A.T. (2008). Individual characteristics of the literally homeless, marginally housed, and impoverished in a US substance abuse treatment-seeking sample. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 43(10), 831-842. https://doi.org/10.1007/s00127-008-0371-8
  • Flick, U. (2004). Introducción a la investigación cualitativa. Morata.
  • Gaetz, S. (2004). Safe streets for whom? homeless youth, social exclusion, and criminal victimization. Canadian Journal of Criminology and Criminal Justice, 46(4), 423-456. https://doi.org/10.3138/cjccj.46.4.423
  • Gobierno de España (2015). Estrategia Nacional Integral para Personas Sin Hogar 2015-2020. Gobierno de España. https://www.mdsocialesa2030.gob.es/derechos-sociales/servicios-sociales/Personas-sin-hogar/docs/EstrategiaPSH20152020.pdf
  • Guijarro, L. (2020). Mujeres sin hogar: rompiendo la invisibilidad. Barcelona: San Juan de Dios. https://www.sjdserveissocials-bcn.org/es/mujeres-sin-hogar-rompiendo-invisibilidad
  • Hancock, A.M. (2007). When multiplication doesn’t equal quick addition: Examining intersectionality as a research paradigm. Perspectives on politics, 5(1), 63-79. https://doi.org/10.1017/S1537592707070065
  • Heracleous, L. (2006). Images of discourse: Interpretive, functional, critical, and structurational. En L. Heracleous (ed.), Discourse, Interpretation, Organization (pp. 1-27). Cambridge University Press.
  • Herrero Fernández, I. (2003). Mujeres sin hogar y violencia de género. La triple invisibilidad. Cuadernos de Trabajo Social, 16, 265-268. https://revistas.ucm.es/index.php/CUTS/article/view/CUTS0303110265A
  • Hwang, S.W. (2000). Mortality among men using homeless shelters in Toronto, Ontario. The Journal of the American Medical Association, 283(16), 2152-2157. https://doi.org/10.1001/jama.283.16.2152
  • Instituto Nacional de Estadística. (2012). Encuesta sobre personas sin hogar (INE-EPSH-personas). Instituto Nacional de Estadística. https://www.ine.es/dynt3/inebase/index.htm?type=pcaxis&path=/t25/p454/e02/a2012/&file=pcaxis/
  • Johnston, D., McInerney, P. & Miot, J. (2019). A Profile of the Health of Homeless at an Inner-City Primary Health Care Clinic in South Africa. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 30(4), 1455-1466. https://doi.org/doi:10.1353/hpu.2019.0093
  • Lee, B. A. & Schreck, C.J. (2005). Danger on the streets: marginality and victimization among homeless people. The American Behavioral Scientist, 48(8), 1055-1081. https://doi.org/10.1177/0002764204274200
  • Loison, M. & Perrier, G. (2019). The trajectories of homeless women using a gender prism: Between vulnerability and protection. Déviance et Société, 43, 77-110. https://doi.org/10.3917/ds.431.0077
  • Matulič-Domandzic, M.V., Munté-Pascual, A. y De Vicente-Zueras, I. (2020). Sinhogarismo Femenino: Una aproximación a la intersección entre género, edad y procesos migratorios. Research on Ageing and Social Policy, 8(1), 57-85. https://doi.org/10.17583/rasp.2020.4724
  • Meinbresse, M., Brinkley-Rubinstein, L., Grassette, A., Benson, J., Hall, C., Hamilton, R., Malott, M. & Jenkins, D. (2014). Exploring the experiences of violence among individuals who are homeless using a consumer-led approach. Violence and Victims, 29(1), 122-36. https://doi.org/10.1891/0886-6708.VV-D-12-00069
  • Moschion, J. & van Ours, J.C. (2021). Do transitions in and out of homelessness relate to mental health episodes? A longitudinal analysis in an extremely disadvantaged population. Social Science & Medicine, 279. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.113667
  • Mostowska, M. & Sheridan, S. (2016). Migrant women and homelessness. En P. Mayock & J. Breterthon (Eds.), Women’s Homelessness in Europe (pp. 235-263). Macmillan.
  • Muñoz, M., Sánchez, M.J.H. y Cabrera, P.J. (2018). Informe IX Recuento de Personas sin hogar en Madrid. Universidad Pontificia de Comillas, Universidad Complutense Madrid y UNED.
  • Nilsson, S. F., Nordentoft, M., Fazel, S. & Laursen, T.M. (2020). Homelessness and police-recorded crime victimisation: a nationwide, register-based cohort study. The Lancet Public Health, 5(6), 333-341. https://doi.org/10.1016/S2468-2667(20)30075-X
  • Otiniano Verissimo. A.D., Henley, N., Gee, G.C., Davis, C. & Grella, C. (2021). Homelessness and discrimination among US adults: the role of intersectionality. Journal of Social Distress and the Homeless. https://doi.org/10.1080/10530789.2021.1935650
  • RAIS Fundación. (2015). Los delitos de odio contra las personas sin hogar. Informe de investigación. RAIS Fundación. http://hatento.org/wp-content/uploads/2015/06/informe-resultados-digital.pdf
  • Puente, P. (2020). Sinhogarismo y derechos humanos. Las personas en situación de sin hogar como colectivo vulnerable. En A. M. Marcos del Cano (ed.), En tiempos de vulnerabilidad: Reflexión desde los derechos humanos (pp. 163-177). Dykinson.
  • Puente, P. (2021). Experiencias de victimización de las personas en situación de sin hogar. Una aproximación al perfil de las víctimas utilizando análisis de segmentación y regresión logística. InDret: Revista para el Análisis del Derecho, 1, 282-323. https://doi.org/10.31009/InDret.2021.i1.10
  • Rivas-Rivero, E., Panadero, S. & Vázquez, J.J. (2021). Intimate partner sexual violence and violent victimisation among women living homeless in Madrid (Spain). Journal of Community Psychology, 49(7), 2493-2505. https://doi.org/10.1002/jcop.22619
  • Sánchez Morales, M.R. (2010). Las personas “sin hogar” en España. RES: Revista Española de Sociología, (14), 21-42. https://recyt.fecyt.es/index.php/res/article/view/65177
  • Slesnick, N., Zhang, J. & Brakenhoff, B. (2016). Homeless youths’ caretakers: the mediating role of childhood abuse on street victimization and housing instability. Social Work, 61(2), 147-154. https://doi.org/10.1093/sw/sww009
  • Sobrino Garcés, C., Murrià Sangenís, M. y González Murciano, C. (2021). Las encuestas de victimización como fuente de datos para la investigación criminológica. Un ejemplo a partir de la Encuesta de Victimización del Área Metropolitana de Barcelona. Revista Española de Investigación Criminológica, 19 (2), 1-31. https://doi.org/10.46381/reic.v19i2.509
  • Souza, M.R.R., Oliveira, J.F., Chagas, M.C.G. & Carvalho, E.S.S. (2016). Gender, violence and being homeless: the experience of women and high-risk drug use. Revista Gaúcha de Enfermagem, 37(3), 1-7. http://dx.doi.org/10.1590/19831447.2016.03.59876
  • Subirats, J., Riba, C., Giménez, L., Obradors, A., Giménez, M., Queralt, D., Bottos, P. y Rapoport, A. (2004). Pobreza y exclusión social. Un análisis de la realidad española y europea. Barcelona, España: Fundación “La Caixa”. https://fundacionlacaixa.org/documents/10280/240906/vol16_es.pdf/bcb45dce-1f36-4b5a-a6ea-8486a0e20246
  • Truman, J.L. (2011). National Crime Victimization Survey: Criminal Victimization, 2010. Bureau of Justice Statistics Bulletin. Recuperado de http://bjs.ojp.usdoj.gov/content/pub/pdf/cv10.pdf
  • Turner, M.M., Funge, S.P. & Gabbard, W.J. (2018). Victimization of the Homeless: Public Perceptions, Public Policies, and Implications for Social Work Practice. Journal of Social Work in the Global Community, 3(1), 1-12. https://doi.org/10.5590/JSWGC.2018.03.1.01
  • Tyler, K.A. & Beal, M.R. (2010). The high-risk environment of homeless young adults: consequences for physical and sexual victimization. Violence and Victims, 25(1), 101-115. https://doi.org/10.1891/0886-6708.25.1.101
  • Tyler, K.A. & Schmitz, R.M. (2018). Child abuse, mental health and sleeping arrangements among homeless youth: links to physical and sexual street victimization. Children and Youth Services Review, 95, 327-333. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.11.018