La perífrasis "Dar + gerundio" en el español andino

  1. García Fernández, Luis 1
  2. Krivochen, Diego
  1. 1 Universidad Complutense de Madrid
    info

    Universidad Complutense de Madrid

    Madrid, España

    ROR 02p0gd045

Revista:
Anuari de Filologia. Estudis de Lingüística

ISSN: 2014-1408

Any de publicació: 2023

Títol de l'exemplar: Anuari de Filologia. Estudis de Lingüística

Volum: 13

Número: 1

Pàgines: 113-134

Tipus: Article

Altres publicacions en: Anuari de Filologia. Estudis de Lingüística

Resum

En l’espanyol andí de l’Equador i Colòmbia existeix una perífrasi, dar + gerundi, que té unes característiques que l’allunyen de manera considerable de la resta de perífrasis de gerundi de l’espanyol estàndard. Tant l’auxiliar, un verb en origen ditransitiu, com el significat d’aquest mecanisme d’alteració diatètica additiva, fan d’aquesta perífrasi una estructura única en la gramàtica de l’espanyol. L’auxiliar dar permet introduir un nou argument, que es coneix com a aplicatiu. La bibliografia atribueix aquesta construcció al contacte amb el quítxua. És, doncs, una innovació tipològica força interessant atès que les llengües indoeuropees no acostumen a presentar aquesta mena de perífrasis aplicatives.

Referències bibliogràfiques

  • Bleam, Tonia (2000), «Properties of the double object construction in Spanish», en A Romance Perspective on Language Knowledge and Use, Núñez-Cedeño, Rafael, López, Luis y Cameron, Richard (eds.), Ámsterdam, John Benjamins, pp. 233-252.
  • Bruil, Martine (2008a), «Give + gerund in Ecuadorian Spanish: A calque from Quichua ora large process of contact induced change?», Leiden Working Papers in Linguistics, 5(1), 1-23.
  • Bruil, Martine (2008b), Innovations in Ecuadorian Converb Systems, tesis de maestría, Leiden, Universidad de Leiden.
  • Bruil, Martine, González, Paz y Leeuwen, Judith (2016), Digital Corpus of spontaneous occurrences of dar+gerundio, (datos compilados por Bruil, 2007).
  • Cisneros Estupiñán, Mireya (1999), «Peculiaridades del gerundio en el suroccidente de Colombia», Thesaurus, 54(3), 1003-1035.
  • Comrie, Bert (1985), «Causative Verb Formation and Other Verb-deriving Morphology», en Language Typology and Syntactic Description, vol. 3: Grammatical Categories and the Lexicon, Shopen, Timothy (ed.), Cambridge, Cambridge University Press, pp. 309-348.
  • Creissels, Denis (2010), «Benefactive applicative periphrases: a typological approach», en Benefactives and malefactives, Zúñiga, Fernando y Kittila, Seppo (eds.), Ámsterdam, John Benjamins, pp. 29-70.
  • Cuervo, María Cristina (2003), Datives at large, tesis doctoral, Cambridge, MIT. Dryer, Matthew (1986), «Primary Objects, Secondary Objects, and Antidative», Language, 62(4), 808-845.
  • García, Christina (2021), «Variation and pragmatic enrichment: Dar + gerund in Highland Ecuadorian Spanish», en Aspects of Latin American Spanish Dialectology: In honor of Terrell A. Morgan, Díaz-Campos, Manuel y Sessarego, Sandro (eds.), Ámsterdam, John Benjamins, pp. 69-94.
  • García Fernández, Luis, Krivochen, Diego Gabriel y Bravo, Ana (2017), «Aspectos de la semántica y sintaxis de las cadenas de verbos auxiliares en español», Moenia, 23, 1-28.
  • Gómez Rubio, Joshua (2022), Predicación, gramaticalización y perífrasis verbales, tesis doctoral, Madrid, Universidad Complutense.
  • Guerra, Kathleen (2018), «Grammaticalization and complexification in northern Andean gerundianismo», en Biculturalism and Spanish in Contact. Sociolinguistic Case Studies, Núñez-Méndez, Eva (ed.), Londres, Routledge, pp. 239-257.
  • Guerra, Kathleen (2020), Contact-induced Request Softening in Northern Andean Spanish: Linguistic Ideologies in Perception and Practice, tesis doctoral, Davis, Universidad de California.
  • Haboud, Marleen (1998), Quichua y castellano en los Andes ecuatorianos: Los efectos de un contacto prolongado, Quito, Abya-Yala.
  • Haboud, Marleen y Palacios, Azucena (2017), «Imperatividad y atenuación en el castellano andino ecuatoriano», en Variación y cambio lingüístico en situaciones de contacto, Palacios, Azucena (ed.), Madrid, Iberoamericana, pp. 21-54.
  • Ibáñez Cerda, Sergio, Itzel Ortiz Villegas, Alejandra, Mora-Bustos, Armando (2022),«Applicative periphrastic constructions in the Colombian Spanish from The Andes», en Applicative Morphology, Pacchiarotti, Sara y Zúñiga, Fernando (eds.), Berlín, De Gruyter, pp. 97-128.
  • Kany, Charles E. (1970), Sintaxis hispanoamericana, Madrid, Gredos (trad. de Blanco Alvarez, Martín, American-Spanish Syntax, Chicago, University of Chicago Press, 1945).
  • Klein, Wolfgang (1992), «The Present Perfect Puzzle», Language, 68(3), 525-552.
  • Kulikov, Leonard (2011), «Voice Typology», en The Oxford Handbook of Linguistic Typology, Song, Jae Jung (ed.), Oxford, Oxford University Press, pp. 368-398.
  • Landau, Idan (2010), «The Explicit Syntax of Implicit Arguments», Linguistic Inquiry, 41(3), 357-388.
  • Niño-Murcia, Mercedes (1995), «The gerund in the Spanish of the North Andean region», en Spanish in four continents: Studies in language contact and bilingualism, Silva-Corvalán, Carmen (ed.), Washington DC, Georgetown University Press, pp. 83-100.
  • Olbertz, Hella (2008), «Dar + gerund in Ecuadorian highland Spanish: contact-induced grammaticalization?», Spanish in Context, 5(1), 89-109.
  • Palacios, Azucena (2007), «¿Son compatibles los cambios inducidos por contacto y las tendencias internas al sistema?», en La Romania en Interacción: Entre Historia, Contacto y Política. Ensayos en Homenaje a Klaus Zimmermann, Schrader-Kniffki, Martina y Morgenthaler García, Laura (eds.), Madrid, Iberoamericana Vervuert, pp. 263-283.
  • Perlmutter, David y Postal, Paul (1983), «Toward a universal characterization of passivization», en Studies in Relational Grammar I, Perlmutter, David (ed.), Chicago, University of Chicago Press, pp. 3-29.
  • Peterson, David (2007), Applicative constructions, Cambridge, Cambridge University Press.
  • Pylkkänen, Liina (2008), Introducing Arguments, Cambridge, Mass., MIT. RAE-ASALE (2009), Nueva gramática de la lengua española, Madrid, Espasa.
  • Smith, Carlota S. (1991), The parameter of Aspect, Dordrecht/Boston/Londres, Kluwer Academic Publishers.
  • Toscano Mateus, Humberto (1953), «El español en el Ecuador», Revista de Filología Española, Anejo 61, Madrid, Consejo Superior de Investigaciones.