Los tejidos en las colecciones de los museos españoles, una larga historia de valoración y conservación

  1. María López-Rey
  2. Ruth Chércoles-Asensio
  3. Margarita San Andrés-Moya
Revista:
Arte, individuo y sociedad

ISSN: 1131-5598

Any de publicació: 2022

Volum: 34

Número: 2

Pàgines: 427-442

Tipus: Article

DOI: 10.5209/ARIS.71623 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAccés obert editor

Altres publicacions en: Arte, individuo y sociedad

Resum

Textiles have been associated with the human being since ancient times, as objects of consumption, were repaired, modified, and even abandoned. At a certain moment, the interest in their collecting emerged and the first museums were created to preserve them. However, this did not make its value change and for many years, they continued to be treated as objects of consumption, with a rather inappropriate treatment and a total lack of documentation. Thankfully, that perception of textiles has changed and now they are now claimed as evidence of a way of being, living and doing. Therefore, the conservation treatments carried out on them, are based on the current conservation criteria which are applied to any cultural material, where maximum respect for the original prevails, with treatments supported by scientific-technical studies, preserving not only the material but also the history behind them.

Referències bibliogràfiques

  • Anónimo. (1806). Secretos raros de artes y oficios. Tomo IV. Fermín Villalpando.
  • Borrego Díaz, P.; Hernández de la Obra, E. y García Martín, A.I. (2002). Aplicación de medios analíticos y técnicos en el estudio previo a la restauración de tejidos: Casulla de San Valero. En Actas del I Congreso del GEIIC. Conservación del Patrimonio: evolución y nuevas perspectivas. Grupo Español del-International Institute of Conservation.
  • Cabrera Lafuente, A. (2005). Los tejidos como patrimonio: investigación y exposición. Bienes Culturales. Revista del Instituto del Patrimonio Histórico Español (5), 5-19. Recuperado https://sede.educacion.gob.es/publiventa/detalle.action?cod=12290C
  • Cabrera Lafuente, A. (2015). El Museo Nacional de Artes Decorativas en sus primeros años (1912-1930). Además de (1), 89-112. Recuperado http://www.ademasderevista.com/pdfs/numero1/articulo_cabrera.pdf
  • Cains, C. (1983). Traditional Techniques used for cleaning, restoring and caring for textiles in the 19th and 20th centuries. ICCM (Institute for the conservation of cultural material), 9 (1-2), 43-68.
  • Caple, C. (2000). Conservation skills. Judgment, Method and decision making. Routledge.
  • Carbonell Basté, S. (2008). La col·lecció de teixits coptes del Centre de Documentació i Museu Tèxtil de Terrassa. Quaderns del Museu Episcopal de Vic (2), 125-131. Recuperado https://www.raco.cat/index.php/QuadernsMEV/article/view/132450/182330
  • Carbonell Basté, S. (2009). Los inicios del coleccionismo Textil en Cataluña. Datatextil (21), 4-27. Recuperado https://www.raco.cat/index.php/Datatextil/article/view/275794/364227
  • Carbonell Basté, S. (2016). El col·leccionisme i l’estudi dels teixits y la indumentària a Catalunya: segles XVIII-XX. (Tesis Doctoral). Universitat Autònoma de Barcelona. Recuperado https://ddd.uab.cat/pub/tesis/2016/hdl_10803_399345/scb1de3.pdf
  • Carbonell Basté, S. (2016b). Conservación-restauración y gestión de colecciones de patrimonio industrial mueble: los muestrarios textiles. En Actas de las Jornadas de Conservación y Restauración de Patrimonio Industrial mueble. ARA Asociación de conservadores-restauradores del Principado de Asturias.
  • Carbonell Basté, S. y Cerdá i Durá, E. (2005). Restauración de tejidos medievales del CDMT. Datatextil (13), 34-47. Recuperado https://www.raco.cat/index.php/Datatextil/article/view/278664/366410
  • Carretero, A.; Descalzo, A.; Gavarrón, L.; Herranz, C.; Leira, A.; Llorente, L.; Pasalodos, M.; Pena, P.; Pérez, C.; Rodríguez, J.A.; Vaquero, I.; y Ventosa, S. (2006). Guía del Museo del Traje. CIPE. Ministerio de Cultura.
  • Clayton, S.; Dodds, W.; Gill, V. y Kirkpatrick, B. (2003). Clear as mud: How cultural significance determines preservation choices. En Tales in the Textile: Conservation of Flags and Other Symbolic Textiles. Preprints of the North American Textile Conservation Conference 2003 (pp. 23-30). New York State Museum, Albany: North American Textile Conservation Conference.
  • Dávila Buitrón, C. (2018). 150 años de conservación y restauración en el Museo Arqueológico Nacional. Una historia imprescindible recuperada. Madrid: Ministerio de Cultura y Deporte. Recuperado http://www.man.es/dam/jcr:5dad9d60-3d62-4241-99f5- 6a57d88e48f9/2018-conservacion-restauracion-man-r.pdf
  • De Castro Martínez, T. (2001). El tratado sobre el vestir, calzar y comer del arzobispo Hernando de Talavera. Espacio, tiempo y forma. Serie III, Historia medieval (14), 11-92. Recuperado http://revistas.uned.es/index.php/ETFIII/article/view/3668/3525 DOI: https://doi.org/10.5944/etfiii.14.2001.3668
  • De la Puerta Escribano, R. (2006). Del coleccionismo a los primeros museos nacionales de indumentaria en España. Datatextil (14), 4-19.
  • Descalzo Lorenzo, A. (2007). Apuntes de moda desde la Prehistoria hasta época moderna. Indumenta: Revista del Museo del Traje (0), 77-86. Recuperado http://www. culturaydeporte.gob.es/mtraje/dam/jcr:d4729158-587a-4aa4-8b00-1225bd7c5c66/ indumenta00-08-adl.pdf
  • Eastop, D. (2006). Conservation as material culture. En C. Tilley; W. Kean; S. Küchler; M. Rowlands y P. Spyer (Ed), Handbook of material culture (pp. 516-533). London: Sage Publication Ld.
  • Eastop, D. y Brooks, M. M. (1996). To clean or not to clean: the value of soils and creases. En J. Bridgland (Ed.), ICOM committee for conservation, 11th triennial meeting Edinburgh. Preprints (pp. 687-691). James & James (Science Publishers) Ltd.
  • Flury-Lemberg, M. (1988). Textile Conservation and Research. Bern: Schriften der AbeggsStiftung/ The Abegg Foundation.
  • Folch i Torres, J. (5 de marzo, 1936). El famoso terno de San Valero, de la Catedral de Lérida. La Vanguardia, 9. Recuperado http://hemeroteca-paginas.lavanguardia.com/LVE07/HEM/1936/03/05/LVG19360305-009.pdf
  • France, F.G.; Thomassen-Krauss, S.; Núñez, A. y Marmer, W.N. (2002). Analysis of soiling and trace contaminants of the Star Spangled Banner. En Strengthening the bond: science and textiles. Preprints of the North American Textile Conservation Conference 2002 (pp. 153-167). Philadelphia Museum of Art: North American Textile Conservation Conference, 2002.
  • Giffen, J. (1970). Care of textiles and costumes: cleaning and storage techniques, History News 25, (12), 261-268.
  • González de Mena, M.A. (1994). Colección Pedagógico Textil de la Universidad Complutense de Madrid. Consejo Social de la Universidad Complutense de Madrid.
  • Herrero Carretero, C. (2001). La Colección de Tapices de la Corona de España. Notas sobre su formación y conservación. Arbor 169 (665), 163-192. Recuperado http://arbor.revistas. csic.es/index.php/arbor/article/view/877 DOI: https://doi.org/10.3989/arbor.2001.i665.877
  • Herrero Carretero, C. (2004). Tapices de Isabel la Católica. Patrimonio Nacional.
  • Herrero Carretero, C. (2008). Vocabulario Histórico de la Tapicería. Patrimonio Nacional.
  • Landi, S. (1985). The textile conservator’s manual. Butterworth-Heinemann.
  • Laver, J. (2008). Breve historia del traje y de la moda. Ensayos Arte y Cátedra.
  • López Redondo, A. (2010). Procedencia catalana de algunas piezas hispanomusulmanas de la colección Lázaro Galdiano. Datatextil (22), 5-29. Recuperado https://www.raco.cat/ index.php/Datatextil/article/view/275787/364223
  • López Rey, M. (2015). Tejidos domésticos. La complejidad de su conservación, restauración y exposición. Ge-conservación (8), 161-171. Recuperado https://www.ge-iic.com/ojs/ index.php/revista/article/view/302 DOI: https://doi.org/10.37558/gec.v8i0.302
  • López Rey, M. (2016). Aproximación a la conservación-restauración de los tapices. Pecia Complutense (24), 60-69. Recuperado https://eprints.ucm.es/35661/7/Pecia24-4.pdf
  • López Rey, M. (2020). Memoria del proceso de conservación-restauración La Princesa Micomicona. Documentos de trabajo Universidad Complutense de Madrid, 2020/08. Recuperado https://eprints.ucm.es/60272/1/DT2020-08.pdf
  • Macarrón Miguel, A. M. y González Mozo, A. (2011). La Conservación y restauración en el siglo XX. Editorial Tecnos.
  • Mantilla de los Ríos, M.S. y Moreno García, M (2001). La Conservación de los Tejidos. Arbor, 169 (667-668), 677-690. Recuperado http://arbor.revistas.csic.es/index.php/arbor/article/view/905/912 DOI: https://doi.org/10.3989/arbor.2001.i667-668.905
  • Masdeu Costa, C. y Morata García, L. (1999). Restauración y conservación de materiales textiles. Datatextil (1), 3-14. Recuperado https://www.raco.cat/index.php/Datatextil/article/view/280748/368446
  • Masdeu Costa, C. y Morata García, L. (2000). Restauración y conservación de tejidos. Centre de Documnetaciò i Museu Tèxtil.
  • Masdeu Costa, C. y Morata García, L. (2000b). Fundamentos básicos de la Restauración y Conservación de Tejidos. Una propuesta didáctica. En Actas del XIII Congreso de Conservación y Restauración de Bienes Culturales. (pp. 579-585). Generalitat de Catalunya.
  • Morral i Romeu, E. (2004). La formación en Patrimonio Textil. R&R (92), 64-69.
  • Morral i Romeu, E. (2006). El CDMT, luces y sombras. RdM. Revista de Museología. (36), 80-85.
  • Morral i Romeu, E. (2014). Col·leccionisme Tèxtil, llums i ombres. Datatextil (31), 2-9. Recuperado https://www.raco.cat/index.php/Datatextil/article/view/287335/375598
  • Muñoz-Campos, P. y Rodríguez Bernis, S. (2015). Industria, decoración y diseño. Historias del Museo Nacional de Artes Decorativas. Ge-conservación (8), 67-77. Recuperado https://ge-iic.com/ojs/index.php/revista/article/view/291/pdf DOI: https://doi.org/10.37558/gec.v8i0.291
  • Muñoz Viñas, S. (2003). Teoría contemporánea de la restauración. Síntesis.
  • Normand, L.S. (1827). Manual práctico del arte de sacamanchas ó instrucción acerca de los medios fáciles de quitar cada uno por si mismo toda especie de manchas, (Ed. En español). Imprenta de Ortega y Compañía.
  • Santos Vaquero, A. (2010). La industria textil sedera de Toledo. Ediciones de la Universidad de Castilla-La Mancha.
  • Sanz Domínguez, E. (2015): Colecciones textiles en museos militares: Tipología y problemática de conservación y restauración. (Tesis Doctoral). Universidad Complutense de Madrid, Recuperado https://eprints.ucm.es/34391/1/T36701.pdf
  • Sanz Domínguez, E. (2016). Conservar, conjugación del verbo con fondos textiles de museos militares. RdM. Revista de Museología, (67), 101-114.
  • Sedano Espín, P. (2008). Evolución en la conservación y restauración de obras de arte. Restauro: Revista internacional del patrimonio histórico (1), 46-49.
  • Thomsen, F.G. (2003). MFAH Texas flags: 1836-1945, flags as fine art?. En Tale in the textile. The Conservation of flags and other symbolic textiles. Preprints of the North American Textile Conservation Conference 2003 (pp. 93-98). New York State Museum, Albany: North American Textile Conservation Conference.
  • Vílchez Abós, S y Carbonell Basté, S. (2009). La recuperación del Patrimonio Industrial textil. La conservación de los muestrarios. Datatextil (20), 44-59.
  • Vogelsang-Eastwood, G. (2009). Textiles. En P.T. Nicholson y I. Shaw (Ed.), Ancient Egyptian Materials and Technology. (5ª Ed). (268-298). Cambridge University Press.
  • Ward, G. W (ed.). (2008). The Grove encyclopedia of materials and techniques in art. Oxford University Press.
  • Zaharia, F. (2009). The department of Textile Conservation at The Metropolitan Museum of Art. American Institute of Conservation, AIC. Textile Specialty Group Postprints (19), 66-76.